Kinetic CenterKinetic CenterHoofdpijn is een verzamelnaam voor alle pijnen die we voelen vanaf ons achterhoofd tot aan ons voorhoofd. Deze klachten kunnen gepaard gaan met nekpijn, schouderpijn, duizeligheid, misselijkheid en zelfs licht- of audioschuwheid.
Sommige personen ervaren hoofdpijn en nekpijn bij het opstaan, terwijl anderen deze voelen na een lange dag werken achter de computer. Binnen de manuele therapie is er een gespecialiseerde tak die zich bezighoudt met het onderzoeken en behandelen van hoofdpijn, duizeligheid en tinnitusklachten.
De afgelopen jaren werd er een forse vooruitgang geboekt in het vaststellen van verschillende soorten hoofdpijn en de behandeling ervan. Drie veelvoorkomende vormen van hoofdpijn die de manueel therapeut kan behandelen, zijn migraine, spanningshoofdpijn en cervicogene hoofdpijn.
Hoofdpijn is een zeer frequent voorkomende klacht, met wereldwijd een gemiddelde jaarprevalentie rond de 50% en is daarmee ook de meest voorkomende neurologische aandoening.
Doordat deze klacht het vaakst voorkomt in de meest productieve levensfase heeft hoofdpijn een grote impact op de levenskwaliteit.
Vinding et al. (2007) Siberstein (2004) Stovner et al. (2007)
Hoofdpijn komt wel vaak voor, maar is een eerder vage klacht. Zoals eerder aangehaald, kunnen we echter een onderscheid maken tussen enkele verschillende types. In de volgende paragraaf worden kort vier vaak voorkomende types hoofdpijn besproken.
Migraine
Migraine is een neurovasculaire aandoening. Dit houdt in dat de oorzaak van de migraine in de hersenen ligt.
Kenmerken:
Spanningshoofdpijn
Spanningshoofdpijn is een veelvoorkomend type hoofdpijn binnen de westerse samenleving. Typerend is het opkomen van hoofdpijn net na een drukke periode, bijvoorbeeld na een lange werkdag of op het einde van de werkweek.
Dit type hoofdpijn is te wijten aan een verhoogde spierspanning van de nek- en schoudermusculatuur.
Kenmerken:
Cervicogene hoofdpijn
De letterlijke vertaling is “hoofdpijn door de nek”. Dit type hoofdpijn gaat gepaard met nekklachten, waarbij de nek de oorzaak is van de hoofdpijnklachten. Uit onderzoek blijkt dat >60% van hoofdpijnlijders ook klachten heeft in de nekregio. Deze vorm van hoofdpijn komt veel voor na een trauma (val of accident) in de voorgeschiedenis.
Kenmerken:
Hoofdpijn door overgebruik van medicatie
Dit type hoofdpijn is medicatie-geïnduceerd. Bijvoorbeeld bij gebruik van:
Meerdere hoofdpijnvormen
Je kan tot drie vormen van hoofdpijn hebben.
Tijdens het vraaggesprek worden alle kenmerken doorgenomen met de patiënt en meestal herkent hij of zij ook de verschillende vormen van hoofdpijn.
Zo komt migraine vaak voor met een soort van spanningshoofdpijn.
Patiënten met hoofdpijn zoeken hun toevlucht in uiteenlopende behandelingen die meestal bestaan uit medicatie, kinesitherapie, stressmanagement of acupunctuur. Er is echter geen sterk bewijs dat deze behandelingen op zichzelf effectief zijn. We weten dat bij hoofdpijnklachten – welke vorm dan ook – de behandeling verschilt van patiënt tot patiënt. Het is dan ook aan te raden om hoofdpijn multimodaal te behandelen. Recent onderzoek toont aan dat manuele therapie bovenop de conventionele behandeling een goede toevoeging is met bewezen effectiviteit.
Manueel therapeutische aanpak tegen hoofdpijnklachten
Binnen de manuele therapie is er een tak die zich bezighoudt met het onderzoek en de behandeling van hoofdpijn, duizeligheid en tinnitusklachten. In de laatste jaren is er een forse evolutie geweest in het vaststellen van verschillende soorten hoofdpijn en de behandeling ervan.
Bij manuele therapie is het de rationale dat nekpijn vaak aanwezig is bij mensen met hoofdpijn ( > 60%) en geassocieerd is met peri-craniale gevoeligheid bij volwassenen met migraine of spanningshoofdpijn. Ook weten we dat een foute stand van het hoofd ten opzichte van het lichaam en een verminderde kracht van de diepe nekmusculatuur een grote rol spelen bij het aanhouden van hoofdpijnklachten.
Manuele therapie kan leiden tot een afname van frequentie en invloed van hoofdpijnklachten op activiteiten en participatie zowel op korte termijn als na 26 weken (Castien et al. 2011). Daarbovenop werd aangetoond dat oefentherapie gericht op de diepe nekmusculatuur zinvol is.
De hoofdpijnbehandeling bij de manueel therapeut bestaat uit het achterhalen van het hoofdpijntype en het zoeken naar stoornissen in de nek/schouderregio die gerelateerd kunnen zijn aan de hoofdpijnklachten. Informatie
verschaffen over mogelijke triggers voor het ontwikkelen van hoofdpijn en vervolgens een individueel therapietraject uitstippelen. Dit wordt gedaan door middel van een uitgebreid vraaggesprek en fysiek onderzoek.
De conclusie is dat hoofdpijnbehandelingen multimodaal moeten zijn. Manuele therapie heeft een bewezen effectiviteit maar zal altijd optimaal zijn in combinatie met andere therapieën. De manueel therapeut kan zo nodig de patiënt doorverwijzen naar de juiste gezondheidsmedewerker.
René Castien, D.A.W.N. van der windt: Effectiviteit van manuele therapie bij chronische spierspanningshoofdpijn. 2011. Huisarts Wet 4(5): 244-7.
Stovner Li, Hagen K: The global burden of headache: a documentation of headache prevalence and disability worldwide. Cephalalgia 2007; 27(3): 193-210. Review.
Silberstein SD. Migraine. Lancet. 2004; 363(9406): 381-91. Review
Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). The International Classification of Headache Disroders, 3th edition (Beta version). Cephalalgia. 2013; 33(9): 629-808. dog:10.1177/0333102413485658.